Kafa Karıştıran Sorulara Cevaplar

NTV Bilim Dergisi’nin her sayısında günlük hayatta sık karşılaştığımız ve nedenini bilmediğimiz bazı durumlara bilimadamları açıklık getiriyor.


İşte hepimizin kafasına takılan bazı sorular ve bilimadamları tarafından verilen cevapları:
Deniz taşıtlarının arkalarında bıraktıkları beyaz köpükten yol neden hemen kaybolmaz?

Bu köpük, kıçta dönen uskurun (geminin pervanesi) suyun altına gönderdiği hava kabarcıklarından oluşuyor. Kabarcığın bir kez oluştuktan sonra patlayarak yok olması için iç basıncın yüzey gerilimini yenmesi şart. Kabarcıklar yüzeydeyken ısınıp iç basıncı artarsa ya da yüzeyine bir toz parçası konarsa sonunda patlar... Uzun sözün kısası kabarcıklar döne döne dalıp çıkar, bazıları patlar ve bu döngü uzun süre devam eder. Bu yüzden geminin arkasındaki köpük uzun süre varlığını sürdürür.

Kuşlar yürürken kafaları neden oynar?

Bazı kuşlardaki (özellikle tavuk ve güvercin) bacak hareketleriyle eşgüdümlü baş hareketi, görmeyle ilgili bir uyuma dayanıyor. Bu kuşlarda gözler 300 derecelik bir görüş açısını kapsıyor. Geniş görüş açısının dezavantajı, harekete bağlı çevre kontrolünün zorlaşması. Çünkü göz küreleri, bizdeki gibi hareketli değil. Sorun başın hareketiyle çözülüyor.

Durup dururken kolumuz, bacağımız neden kaşınır?

İnsan derisi dış dünyaya çok duyarlıdır. Ortamdaki ısı ve nem değişikliği, oturma ya da yatma biçimine bağlı kılcal kan damarlarındaki basınç gibi çeşitli etkenler deride fizyolojik değişimlere neden olabilir. Kaşınma, uyuşma, karıncalanma basit bir ısı değişimi, hatta sürtünmeyle bile ortaya çıkabilir.

Beyin ölümü ne demek?

Beyin ölümü tüm beyin, beyincik ve hayati merkezlerin bulunduğu beyin sapı bölgesinin işlevce geri dönülmez biçimde kaybedilmesiyle, mutlak ölümle sonuçlanan bir süreç. Bu durumdaki hastanın sadece nabzı alınabilir, izlenebilen tek yaşam işareti budur. Solunum cihazı desteği kesildiği an hasta kaybedilir.

El parmakları neden aynı hizada değil?

Parmakların farklı boyutları bize nesneleri daha iyi kavrama yetisi sağlıyor. Daha hassas hareketlerin gerçekleşebilmesi de parmakların bu özelliğine bağlı. Örneğin başparmak dışındaki parmaklarımız uzun, iki eklemli olduğundan kavrama hareketini iyi gerçekleştiriyor. Tek eklemli, kuvvetli kaslarla desteklenen başparmak nesneyi mengene gibi tutuyor.

Sinekler ön ve arka ayaklarını neden birbirine sürter?

Böceklerin gövdesinde antenler dışında başka tat ve koku alma duyargaları var. Bacaklardaki küçük kıllar işte bu tür duyargalar içeriyor. Bu tür küçük kılların bünyesinde onlarca mikroskobik por (küçük çukur) bulunuyor. Tat molekülleri porlar aracılığıyla duyargalara temas ediyor, böylece tat ve koku algılanıyor. Ancak bu porların sürekli açık kalması için temizlenmesi gerekiyor. Bu nedenle sinekler özellikle ön ve arka ayaklarını birbirine sürterek, zaman zaman ön ayaklarını başlarındaki antenlere sürterek buraları temizliyorlar.

Hasta olmayı psikolojik olarak önleyebilir miyiz?

Ruhsal olarak sağlıklı olmanın fiziksel hastalıklara yakalanma riskini kısmen azalttığı doğru. Organizmanın bağışıklık hücrelerinin işlevi majör depresyonda zayıflıyor. Ancak bu ilişki özellikle bir hastalık varken daha da belirleyici. Mesela meme kanseri olan kadınlarda düzenli grup psikoterapisine katılmanın hayatta kalma süresini uzattığını gösteren çalışmalar var. Ancak sadece motivasyonla, telkinle ya da inançla hastalıktan korunamayız.

Cildin yaşlanmasını geciktirmek için krem kullanmak, bakım yaptırmak işe yarar mı?

Hücrelerin yaşlanmasını önleyecek bir yöntem bulunmadı henüz. Cilt bakımında destekleyici kimyasallar cilt kırışıklığıyla birebir ilgili kolajen liflerin ve elastin proteinlerin rejenerasyonunda etkili. Yaşlanmaya bağlı olarak miktarı ve kalitesi azalan bu maddeler yenilenince ciltteki kırışıklıklar azalıyor, cilt daha pürüzsüz ve canlı görünüyor. Hücre yenilemesi etkisine sahip kremler, genelde derideki kök hücreleri uyaran maddeler içeriyor, genç hücre sayısının artmasını sağlayarak cildi gençleştiriyor. Cilt bakımı ve cilt kremleri görüntüde ciddi farklar oluşmasını sağlasa da yaşlanmayı geciktirici etkiye sahip değildir.

Bir yılda 52 milyar tavuk yemişiz!

National Geografic, mayıs sayında tüm dünyadaki insanların yemesi için öldürülen hayvan türü ve sayılarını verdi. Dünya çapındaki 2009 yılı rakamlarına göre, insanlar yemek için 1.7 milyon deve, 24 milyon Asya mandası, 293 milyon inek, 398 milyon keçi, 518 milyon koyun, 633 milyon hindi, 1.1 milyar tavşan, 1.3 milyar domuz, 2.6 milyar ördek, 52 milyar tavuk öldürmüş.